Air Defender 23 is de grootste NAVO-oefening in haar 75-jarig bestaan. Met 250 gevechtsvliegtuigen demonstreert de NAVO voorbereid te zijn op eventuele luchtaanvallen op haar grondgebied. Vraag is of zulk een wapengekletter in oorlogstijd wel zo’n goed idee is. Het kan gemakkelijk leiden tot escalatie.
Demonstratie of operatie?
Air Defender 23 is ook bedoeld om eenheid te tonen tegenover Rusland. Ingo Gerhartz, luitenant-generaal van de Duitse luchtmacht en leider van de hele operatie, zegt: ‘We laten zien dat het territorium van de NAVO een rode lijn is, dat we bereid zijn dat tot iedere centimeter te verdedigen’. De oefening is jaren voorbereid. Toch ontstaat het vermoeden dat de oefening een functie heeft in de oorlog die woedt in Oekraïne. Ik bedoel niet alleen de al genoemde demonstratie van eenheid en kracht. Ik bedoel ook dat het in paraatheid brengen van zoveel militair materieel van het hoogste geweldsspectrum deel uitmaakt een geplande militaire operatie. Het kan betekenen dat de NAVO een aanval op Oekraïens grondgebied voorbereid. Oekraïne zelf beschikt namelijk niet meer over een functionele luchtmacht. Vandaar dat op termijn F-16’s geleverd worden. Ook denkbaar is dat het in stelling brengen van de NAVO-luchtmacht dient om Rusland te weerhouden van een reactie op een geplande, mogelijk zeer provocerende actie door Oekraïne. Strikt genomen geldt de in stelling gebrachte luchtmacht in dat geval als verdedigend, maar dan wel om te verdedigen na een aanval.
Verrassing!
President Zelensky heeft gezegd dat in het kader van het Oekraïense tegenoffensief binnenkort iets staat te gebeuren dat zeker de aandacht zal trekken. Hij zei dat nadat de dam bij Nova Kakhova was opgeblazen. Dat was dus niet wat Zelensky op het oog had. Iets anders staat dus te gebeuren.
Ondertussen is de oefening al meer dan een week aan de gang. Je hoort er in het nieuws vrij weinig van. Mij doet dat vermoeden dat de NATO-oefening helemaal niet bedoeld is om wat dan ook te demonstreren, maar dat deze een militair doel dient. Welk doel moet natuurlijk een verrassing blijven. Dan leidt wapengekletter er alleen toe dat je onnodig veel aandacht van de Russen trekt. Uiteraard kan zulk een militaire oefening die het luchtruim boven grote delen van Duitsland beslaat, niet voor de Russen verborgen blijven. En ook niet voor de bevolking in Europa. In dat geval is een militaire oefening nog de beste dekmantel om de luchtmacht voor een operatie in stelling te brengen.
Wellicht dat ons tegen het einde van de oefening op vrijdag 23 juni een verrassing te wachten staat. Ook mogelijk is dat er tot die tijd nog weinig gebeurd, maar dat dan wel besloten wordt de oefening te verlengen, of tenminste om het ingezette materieel ter plaatse te houden. Dan kan de verrassing iets langer op zich laten wachten. Maar dat de oefening wordt beëindigd, als ware het een oefening in vredestijd, lijkt mij onwaarschijnlijk. Als alle Amerikaanse gevechtstoestellen weer worden verscheept naar de thuisbasis, dat zou voor mij een verrassing zijn.