Hoe het verder met Air Defender 23, de grootste oefening van de NAVO sinds haar bestaan is afgelopen? Ik weet het niet. Ik heb er niets meer van vernomen. Behalve dan dat bondskanselier Olaf Scholz heeft zich in burgertenue glimlachend in een gevechtsvliegtuig laten hijsen. Maar dat is vooral om dat vergelijkbare beelden van defensieminister Boris Pistorius bij een eerdere gelegenheid, het goed deden in de media. Inmiddels is de oefening als een week afgelopen, en het is alsof deze nooit heeft plaatsgevonden. Heb ik me soms voor niets druk gemaakt.
Dekmantel
Mijn stelling was dat de oefening eigenlijk een dekmantel was voor een militaire operatie van de kant van Oekraïne. President Zelensky heeft het opvallend vaak over de kerncentrale bij Zaporizja. Hij beweert dat de Russen deze willen aanvallen, maar als die dan wordt aangevallen, dan kan het ook een operatie onder valse vlag zijn. Het gebeurt in oorlogstijd wel vaker dat er listen worden verzonnen om een operatie de vijand in de schoenen te schuiven. Eerst werd ook gezegd dat de Russen de Nord Stream pijpleidingen hebben opgeblazen, nu heet het dat dit een Oekraïense operatie was.
Prigozjin
Maar misschien heeft de operatie omwille waartoe Air Defender 23 is opgezet allang plaatsgevonden. Die operatie is ook bij iedereen bekend. Dat is de actie van de Wagner-voorman Prigozjin. De Amerikaanse intelligence schijnt vooraf op de hoogte te zijn geweest van plannen van Prigozjin. Op een gegeven moment leek het er ook op dat Prigozjin naar het Westerse en Oekraïense kamp te zijn overgelopen. Hij begint de strijdvaardigheid van Oekraïense soldaten te roemen, en hij ging ook beweren dat de strijd tegen Oekraïne niet alleen op de verkeerde wijze werd aangepakt, maar zelfs dat deze strijd in zijn geheel onterecht is. Ondertussen wordt vanuit Washington in alle toonaarden ontkent dat de VS op welke wijze dan ook betrokken was bij de operatie van Prigozjin. Wat was dat eigenlijk voor een actie van Prigozjin? Wilde hij alleen meer greep op het Russisch leger, of wilde hij ook Poetin ten val brengen?
Erger dan Poetin?
Zelfs als het Westen niet de hand had in de actie van Prigozjin, maar er alleen vooraf van op de hoogte was, dan kan dat aanleiding zijn geweest om de verdediging van NAVO-gebied te versterken. Als het onrustig in Rusland is, dan kan dat immers snel overslaan naar het Westen. Dan kan het verstandig zijn om NAVO-gebied extra te verdedigen, juist om niet betrokken te raken, of om bij dreigende betrokkenheid snel te kunnen reageren. Maar dan nog is het een gevaarlijk spel dat het Westen speelt. Machtsovername in Rusland kan immers gemakkelijk betekenen dat een gewelddadiger regime dan de regering van Poetin aan de macht komt.
Probleem daarbij is dat Poetin in het Westen al wordt voorgesteld als personificatie van het kwaad, als een hedendaagse Hitler. Erger dan Poetin is dus nauwelijks denkbaar. Wat door deze propaganda niet gezien wordt, is hoe terughoudend Poetin die oorlog in Oekraïne eigenlijk voert. Let er maar eens op hoe weinig burgerslachtoffers er gemeld worden. Dat gaat het zo nu en dan over enkele burgerslachtoffers. Dit terwijl de indruk wordt gewekt dat de Russen het vooral op de Oekraïense bevolking gemunt hebben.
Zegt Rutte iets verstandigs?
Nu was het minister-president Rutte die in de nasleep van de actie van iets verstandigs leek te zeggen. Maar als Rutte iets verstandigs zegt, boer pas Prigozjin op uw kippen. Rutte zei inderdaad dat als Poetin zou vallen dat je dan niet weet wat ervoor in plaats komt, en dat dit erger kan zijn als het regime van Poetin. Vertaald in Nederlands zei Rutte:
“Wat in Rusland gebeurt, moet Rusland aanpakken. Dit is een interne Russische zaak. En we hebben geen belang bij een gedestabiliseerd Rusland. En ik neem duidelijk afstand van Poetins woorden dat het in ons belang is dat er in Rusland herrie, ruzie en chaos was. Dat is niet zo. Het is in het belang van het Westen, van Oekraïne dat Rusland stabiel is. En dat een stabiel Rusland natuurlijk met deze oorlog tegen Oekraïne stopt.”
De bedoeling achter die opmerking kan geweest zijn, om het onmogelijk te laten schijnen dat het Westen uit zou zijn op machtswissel in Rusland. Dit terwijl in het Westen kortgeleden toch hardop gedroomd werd van machtswissel in Rusland. Wilde Rutte soms verdekken dat het Westen toch de hand had in die putsch-achtige actie van Prigozjin? Niet om Prigozjin in het zadel te krijgen, maar wel om Poetin ten val te brengen.
Betekenisvolle stilte
Een tipje van de sluier laat Bondskanselier Olaf Scholz horen. Niet zozeer in wat hij zegt, maar in hoe hij het zegt. Hij zegt dat het belangrijk is dat staatshoofden en regeringsleiders rustig reageerden. “Zowel die uit Europa, als die van onze bondgenoten, zoals de VS.” Voordat hij de VS noemt valt een betekenisvolle pauze. Ik leid daaruit af dat die rustige reactie van de VS geen vanzelfsprekendheid was. Overigens zegt de president van Litouwen het er niet mee eens te zijn dat een sterkte Poetin minder gevaarlijk is dan een zwakke Poetin. Hoe verzwakt Poetin is, valt overigens nog te bezien als binnen iets meer dan een etmaal de putsch verholpen is.