Donderdag 14 maart bezocht ik een lezing over toekomstige pandemieën van virologe Marion Koopmans. Tijdens de lezing kwam Koopmans te spreken over de oorzaak van de pandemie. Op en rond de dierenmarkt in Wuhan zijn allerlei gevallen van COVID-19 geconstateerd. Hoogst waarschijnlijkheid heeft de overdracht van dier op mens plaatsgevonden op dat deel van de dierenmarkt waar wilde dieren levend geslacht worden. Koopmans geeft toe dat het uiteindelijke bewijs niet geleverd is. Dat noopte me tot de vraag waarom Koopmans de alternatieve theorie dat het virus is ontsnapt uit een laboratorium, niet eens noemt. Ik wees op gain of function onderzoek, onderzoek waarbij virussen worden opgekweekt om besmettelijker en/of ziekmakender te worden. Die opgekweekte virussen dienen ertoe om vaccins te ontwikkelen en te testen. Ze kunnen echter ook ingezet worden als biowapen.
Gain of function
Toen ik alleen al gain of function noemde, reageerde Koopmans prompt afwijzend. Daarop reageerde ik heel snel met te zeggen dat gain of function onderzoek in laboratoria over de hele wereld plaatsvindt, en dat er al eerder virussen uit laboratoria zijn ontsnapt. Dat wilde ze wel toegeven. Ze vertelde echter dat het bij gain of function onderzoek alleen gaat om ongevaarlijke virussen die besmettelijk worden gemaakt, en dus niet om het ziekelijker maken van virussen. Ik vind dat niet logisch, want vaccins dienen de ziekte af te zwakken, ook als besmetting toch heeft plaatsgevonden. Ik noemde nog het onderzoek van moleculair bioloog Alina Chan die zegt dat de virussen rond de dierenmarkt waarschijnlijk van mensen afkomstig zijn, omdat ze al sterk aangepast aan mensen bleken. Die aanpassing kan hebben plaatsgevonden in een laboratorium. Koopmans meende dat Chan dan maar met het uiteindelijke bewijs moet komen. Dat is nog niet zo gemakkelijk omdat Chan vanuit Harvard niet de gelegenheid verkeerd om zelf in Wuhan onderzoek te doen. Maar als noch Koopmans noch Chan uitsluitsel kunnen geven, dan liggen wat mij betreft alvast twee opties op tafel over hoe COVID-19 de wereld in gekomen is.
Gepolitiseerd
De discussie is echter al van meet af aan sterk gepolitiseerd. Dat lees ik uit een open brief van 7 maart 2020 in The Lancet. Die was ondertekend door een twintigtal wetenschappers, maar geïnitieerd was door zoöloog en ondernemer Peter Daszak. Net als Koopmans, behoort Daszak tot het onderzoeksteam dat later in opdracht van het WHO-onderzoek deed in Wuhan. De brief in The Lancet is overigens niet ondertekend door Koopmans zelf, wel door iemand uit haar vakgroep.
In de brief staat: ‘We stand together to strongly condemn conspiracy theories suggesting that COVID-19 does not have a natural origin.’ De laboratoriumhypothese wordt dus weggezet als een complottheorie. Dat de term complottheorie als diskwalificatie bedoeld is, blijkt uit de volgende zin: ‘Conspiracy theories do nothing but create fear, rumours, and prejudice that jeopardise our global collaboration in the fight against this virus. Vervolgens wordt er opgeroepen tot ‘scientific evidence and unity’. Volgens mij bestaat er helemaal geen wetenschappelijke eenheid. Wetenschap is juist geen koorzang van wetenschappers die allemaal dezelfde boodschap uitdragen.
Achteraf legt Daszak in een interview in Trouw uit dat de brief diende ter verdediging van Chinese onderzoekers van vooral het Wuhan Institute of Virology. Laat dat nu juist uit Daszaks mond een heel slecht argument zijn. Juist met dat instituut werkte hij heel veel samen. Hij heeft wel 50 artikelen samen met Shi Zhengli (bijgenaamd Batwoman) gepubliceerd. Ze zwaait de scepter over het Wuhan Institute of Virology. Ook is Daszak betrokken bij financieringsconstructies van Westers onderzoek dat door het instituut wordt uitgevoerd. Vanuit die achtergrond bezien, vond ik het bedenkelijk toen ook Koopmans tijdens de lezing de loftrompet over Zhengli afstak.
Drie variaties op laboratoriumhypothese
Mocht het virus ontsnapt zijn uit het laboratorium, dan lijkt me het aannemelijkst dat het virus per ongeluk is ontsnapt, en dat vervolgens werd toegedekt. Het komt wel vaker voor dat instituties misstanden verhullen om reputatieschade te vermijden. Een tweede hypothese die de ronde doet, is dat het virus bewust is verspreid om in een later stadium geld te verdienen met vaccins. Er waren echter nog geen vaccins toen de eerste besmetting plaatsvond. Uiteindelijk zijn Chinezen ook niet gevaccineerd met Westerse vaccins. Dan is het toch wel een grote omweg om in China een epidemie te veroorzaken in de hoop dat die uitloopt op een pandemie om dan geld te verdienen met vaccins die nog ontwikkeld moesten worden.
Ik heb nog een derde hypothese, namelijk dat de verspreiding van COVID-19 vanuit Wuhan begrepen moet worden als een geheime operatie uitgevoerd door de CAI met het virus als biowapen. De aanslag dient er in dat geval voor om de Chinese samenleving in het algemeen en de Chinese economie te verzwakken. Om de aanslag te verhullen, heeft men de dierenmarkt in Wuhan uitgekozen om het virus uit te zetten. Op zich past zowel bij de gegevens waar Koopmans zich op baseert, als ook bij die waarop Chan zich baseert.
Biolabs
Verder past de hypothese goed bij de hedendaagse geopolitieke verhoudingen in Oekraïne. In 2014 heeft daar een machtswissel plaatsgevonden waarbij de zittende, democratisch verkozen president zich gedwongen zag naar Rusland te vluchten. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat Victoria Nuland, die tot voor kort staatssecretaris in de regering van Joe Biden was, in de machtswissel een rol speelde. Verder is via documenten en ook via een uitspraak van Victoria Nuland aangetoond dat het ministerie van defensie in de VS zijn in het verleden biologische laboratoria (biolabs) in Oekraïne gefinancierd. Waartoe die biolabs dienden is nooit echt opgehelderd. Maar in Oekraïne kun je biolabs dingen laten doen, die in de VS zelf niet mogen. Vergelijk het met Guantánamo Bay waar ook dingen gebeurden, die in de VS onmogelijk waren. De mogelijkheid bestaat dat de VS de biolabs in Oekraïne gebruikte om via gain-of-function-onderzoek biowapens te ontwikkelen. Als je dan tegelijkertijd ook een vaccin ontwikkelt dat tegen het ontwikkelde virus beschermd, dan kun je de eigen manschappen of de eigen bevolking beschermen. Wat een rol kan hebben gespeeld, om juist voor Oekraïne te kiezen, is dat Oekraïne dicht bij Rusland ligt. Het is om allerlei redenen handig biowapens te ontwikkelen in de buurt van waar je denkt ze in te zetten. Sinds de inval van de Russen in Oekraïne op 24 februari 2022, is weinig van de biolabs vernomen. Het ziet er ook niet naar uit dat het virus als biowapen is ingezet, of het moet al het virus betreffen waardoor veel Russische soldaten kort na de inval aan de diarree geraakten. Grappig idee eigenlijk om de vijand uit te schakelen, niet met een dodelijk wapen, maar met iets onschuldigs als stevige diarree. Maar goed, kan zijn dat men nog niet klaar was met de ontwikkeling van een virus als biowapen. Ook kan zijn dat men het na al die corona-ellende van afgelopen jaren niet durfde in te zetten. Wellicht zijn de biolabs ontmanteld, om te voorkomen dat ze in handen kwamen van de Russen. Erg moeilijk is ontmantelen trouwens niet. Je hoeft de inhoud van enkele vriezers maar in een vat met zoutzuur te gooien, en je bent ervan af. Heel grootschalig hoeven die biolabs niet te zijn. Je moet het meer als werkplaatsen, dan als fabrieken zien.
Corroboreren
Nu snap ik ook wel dat rond die biolabs veel onduidelijkheid bestaat, dat noopt tot speculeren. Dat de biolabs dienden om biowapens te maken is dus niet bewezen. Maar dat neemt niet weg dat speculaties over Oekraïne kan leiden tot speculaties wat er in Wuhan is gebeurd. Zolang je maar niet gaat denken dat ze waar zijn, kunnen speculaties bijdragen aan waarheidsvinding. I de wetenschap wordt er ook volop gespeculeerd, maar dan noemt men het hypothesen. Hypothesen zijn nodig om te bepalen waar je op moet letten om de waarheid te vinden. Daarbij spreekt men tegenwoordig niet meer van het verifiëren en minder van het falsificeren van een hypothese, het gaat er veeleer om, of de hypothese of theorie past bij de feiten die het moet verklaren: corroboreren heet dat.
China
Naast Rusland geldt ook China als een mogelijke bedreiging voor de hegemonie van de VS. De VS is nooit in de gelegenheid geweest om biolabs in China op te zetten. De hypothese is dat de VS als alternatief samenwerking gezocht met bestaande Chinese biologische laboratoria. Het laboratorium in Wuhan bestaat sinds de jaren 50. Om de samenwerking een internationaal en daardoor onverdacht karakter te geven, zijn ook (al dan niet naïeve) Europese wetenschappers bij de samenwerking betrokken. Er zal beslist ook volkomen legitiem onderzoek hebben plaatsgevonden. Toch is daarmee de mogelijkheid geschapen ook minder legitiem onderzoek ter plekke uit te voeren. Ik wijs er nogmaals op dat virologisch onderzoek naar haar aard kleinschalig is.
Het verbaast me eerlijk gezegd dat de Chinezen zo goed van vertrouwen zijn geweest, dat ze op Chinees grondgebied met Amerikanen en Europeanen samenwerken op een onderzoekgebied dat potentieel gevaarlijk, en voor misbruik vatbaar is. Wat ook verklaring behoeft, is waarom de Chinezen nooit de beschuldigende vinger naar de VS hebben uitgestoken, als hun onderzoek na de uitbraak zou hebben uitgewezen dat er verdachte zaken in het laboratorium gebeurd zijn. Een reden kan zijn dat dat Chinezen het nog schaamtevoller vinden dat ze bedot zijn door de Amerikanen, dan dat ze het virus zelf door een fout uit het laboratorium hebben laten ontsnappen. Het minst schaamtevol voor hen, is dat het virus op de dierenmarkt is overgesprongen van dier op mens.
Ik zeg niet dat mijn hypothese klopt, maar mocht die kloppen is de verspreiding van COVID-19 in Wuhan te begrijpen als een aanslag met een virus als biowapen door de VS op China, dan was die inzet uiterst succesvol. Maatschappelijk en economisch heeft China zwaar onder COVID-19 te lijden gehad. Waar men in de VS wellicht niet op gerekend had, was dat de epidemie in China zou uitgroeien tot een pandemie waar ook Europa en de VS zelf veel last van zouden ondervinden. Dit allemaal via het aloude principe: wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in.
Verspreidingsevents
Koopmans wijst tijdens de lezing op het belang van verspreidingsevents. Zonder verspreidingsevents was het virus wellicht nooit uitgegroeid tot een pandemie. Als eerste is er natuurlijk de dierenmarkt zelf. Als echt groot verspreidingsevent noemt Koopmans allereerst het Chinese nieuwjaar. Voorafgaand aan het Chinese nieuwjaar gaan veel Chinezen naar huis. Dat leidt tot een enorme reisdrukte door heel het land. Voor wie verspreiding van het virus binnen China beoogd, komt zulk een reisdrukte alleen maar gelegen. Is het een aanslag dan is deze goed getimed. Maar vervolgens verspreidde het virus zich ook naar Europa, en van daaruit over de rest van de wereld. Het wordt van een omvangrijk maar plaatselijke epidemie tot een pandemie. Bij de verspreiding door Europa noemt Koopmans allereerst de wintersport en vervolgens carnaval als belangrijke verspreidingsevents. Volgens mijn hypothese zou het zo kunnen zijn dat de plaatselijke verspreiding over China via het Chinese Nieuwjaar bedoeld, maar verspreiding over Europa via wintersport en carnaval onbedoeld zijn.