Naar aanleiding van Nova, 6 september 2009
Fijn dat NOVA via de website het onderzoek ter beschikking stelt. Zo kun controleren of wel klopt wat in de media over dit onderzoek gezegd wordt. Het onderzoek is groot gebracht. Ik had er her en der al wat van gehoord, maar ik kon er geen koek van bakken. Met name vroeg ik me af hoe de onderzoeksresultaten zich verhouden met eerdere onderzoeken waaruit blijkt dat allochtonen, waaronder Marokkanen onevenredig sterk zijn vertegenwoordigd in criminaliteit. Nog voor de uitzending had ik het onderzoek doorgebladerd. Voor zover ik heb kunnen beoordelen is het een redelijk doortimmerd onderzoek. Ook met de hoekige zinnen die Gonneke Stevens in eerste instantie in de reportage uitspreekt is inhoudelijk niks mis. Maar dan concludeert de NOVA-verslaggever:
“Marokkanen stelen meer; Nederlanders verkrachten meer en plegen meer zinloos geweld en allerlei andere enge dingen.”
Ik dacht zeker dat Stevens zou zeggen dat het toch iets genuanceerder lag, maar nee, ze bevestigt deze conclusie helemaal:
“Als je het zo zou willen stellen , kun je het zo zeggen, ja.”
Of het gebrek aan media-ervaring was, ik weet het niet, maar Gonneke Stevens van de Universiteit van Utrecht had de conclusie van NOVA nooit op basis van haar onderzoek mogen bevestigen. En de NOVA redactie weet dat maar al te goed, gezien het feit dat ze zich in de inleiding genuanceerder uiten. De NOVA verslaggevers dachten wellicht ‘zo die buit is binnen,’ en vluchten vervolgens regelrecht de moskee in waar vier Marokkaanse jongens en één gesluierd Marokkaans meisje mochten uitleggen dat ze het altijd al zo begrepen hadden. Zo is meteen duidelijk hoe de vlag er bij Lieke Kwant en Hein Hansen bij hangt. Dat blijkt ook uit de conclusie waarmee de reportage afsluit: ‘Stelen is uiteindelijk iets Nederlands.’ Alsof je in Marokko weinig kans loopt bestolen te worden. Een willekeurige toerist weet wel beter.
Waar gaat het om? De getallen hebben geen betrekking op alle Nederlandse en Marokkaanse jongens maar enkel op Nederlandse en Marokkaanse jongens die in voorlopige hechtenis zijn gekomen. Nu komen er verhoudingsgewijs veel meer Marokkaanse dan Nederlandse jongens in voorlopige hechtenis. Hoeveel meer, heb ik in het onderzoek niet teruggevonden. Maar over jongeren die in Justitiële jeugdinrichtingen terechtkomen zegt het onderzoek het volgende:
“Ook bestond in de periode 1991-2003 twee derde van de gedetineerden in Justitiële Jeugdinrichtingen uit jongeren van wie één of beide ouders was geboren in een niet-westers land, terwijl het aandeel van deze jongeren in de leeftijdscategorie 12 tot 18 jaar in Nederland een vijfde is (Jaarrapport Integratie 2005).”
Uit deze zin is af te leiden dat allochtone jongeren een 10 keer grotere kans hebben om in een Justitiële jeugdinrichting terecht te komen dan autochtone jongeren (2 x 5 = 10). Hoe de verhouding is tussen Marokkaanse en Nederlandse jongens die in voorlopige hechtenis zijn geweest, geeft het onderzoek geen uitsluitsel, maar als ik aanneem dat ook hier ook een factor 10 van toepassing is, dan worden Marokkaanse jongens 5,8 x 10 / 16,2 = 3,6 keer zo vaak voor een zedendelict in voorlopige hechtenis genomen dan Nederlandse jongens in het algemeen. Dus, neem je een populatie van 1000 Marokkaanse en 1000 Nederlandse jongens, dan zullen Marokkaanse jongens 3,6 keer voor een zedendelict in voorlopige hechtenis worden genomen. In termen van de samenvatting van NOVA: Marokkanen stelen en verkrachten meer dan Nederlanders. Nogmaals of de verhoudingen werkelijk zo liggen, is uit het onderzoek niet op te maken.
Dit onderzoek zegt zelf een startpunt voor een discussie te willen zijn. Dan moet het toch wringen dat meteen de eerste dag al conclusies uit de feiten worden getrokken, die onterecht zijn. Als je dan als wetenschapper door foutieve uitspraken te beamen, bijdraagt aan deze misverstanden, dan moet je dat toch zo snel mogelijk ongedaan willen maken. Aan Gonneke Stevens adviseer k daarom een rectificatie naar NOVA te sturen zodat het misverstand daar uit de weg wordt geruimd waar het ontstaan is.
Aan de makers van de reportage wil ik zeggen dat zij er wat mij betreft niet wegkomen met het antwoord ‘ We hebben het toch aan een wetenschapper gevraagd en die beaamde de uitspraak.’ Als jullie het onderzoek hebben doorgelezen, moeten jullie geweten hebben dat jullie met jullie samenvatting onzin verkopen. En of een wetenschapper die onzin beaamt of niet, onzin verkoop je niet aan je kijkers. Daarmee verstoot je namelijk aan de eerste zin van de NOVA code: ‘”NOVA streeft ernaar het nieuws en de achtergronden van het nieuws te brengen met een zo groot mogelijke nauwkeurigheid en precisie.”
Overigens heb ik een verklaring die niet in het onderzoek genoemd is,voor het feit dat Marokkaanse preventief gehechte jongens uit gezinnen met een hogere sociaal economische status komen dan de Marokkaanse jongens uit de algemene bevolking. Als Gonneke Stevens of een van haar medeonderzoekers vanuit hun wetenschappelijke motivatie geïnteresseerd zijn in mijn stelling, kunnen ze daarover contact met mij opnemen. Mijn e-mailadres moet bij NOVA te achterhalen zijn.