Ook mij bereikte dat filmpje van de Dalai Lama die intimiteit zocht met een jongetje. Ik zag het filmpje via een artikel op VRT-nieuws in een onversneden versie van 2 minuten. Ik vond het klef en onappetijtelijk, maar voelde me niet geroepen om daar speciaal aandacht aan te besteden. Per slot van rekening zijn juist beelden vaak voor meerderlei uitleg vatbaar. Verder toont de video geen ernstig vergrijp.
Dalai Lama in Hoei
Bij het recyclingperron ontmoette ik een kennis, ik noem hem Wout, met wie ik zo’n 20 jaar geleden vanuit Maastricht naar Hoei ben afgereisd om daar een voordracht van de Dalai Lama bij te wonen. Het was meer dat de gelegenheid zich voordeed, dan dat ik speciaal geïnteresseerd was dat ik daar terecht kwam. Het viel me ook allemaal een beetje tegen. Het was een massaal gebeuren in een grote tent. Wat de Dalai Lama zei werd eerst in het Frans vertaald, om mij vervolgens in het Nederland via een of ander apparaat bereikte. Voor zover ik het kon volgen was het verhaal van de Dalai Lama slecht gestructureerd en monotoon, met veel uitspraken in de gebiedende wijs. Het ging over de vele stadia na het sterven. Ik haakte ook af omdat de ene aanname op de andere werd gestapeld. Wout was veel positiever over het voorval. Het schijnt dat de Dalai Lama hem nog een persoonlijk woord tegen hem heeft gericht, toen hij de Dalai Lama volgde toen deze zich van het podium bewoog. Ik heb de indruk dat Wout dat al die jaren heeft gekoesterd als een persoonlijke zegening.
Dalai Lama bij College Tour
Nadien heb ik wel eens een film gezien over het Tibetaans boeddhisme waaruit mij bleek dat monniken meestal een jong kind aanwijzen als de volgende Dalai Lama en dat die vervolgens wordt opgevoed binnen het klooster. Ik trok daaruit de conclusie dat het min of meer een toeval is welk jong kind wordt aangewezen als nieuwe Dalai Lama, en dat van een Dalai Lama dus geen bijzondere talenten verwacht mogen worden. Die indruk zag ik bevestigd toen de Dalai Lama te gast was bij College Tour, toch alweer bijna 14 jaar geleden.
Wat ik zag was een gewone, niet al te fijnbesnaarde man in een iconische monnikenoutfit die in de rol die hij speelde niet wist te boeien. Hij deed me een beetje denken aan toen nog kroonprins Willem-Alexander van wie je ondanks zijn koninklijke bloed geen bijzondere inzichten moet verwachten.
Dakini als seksslaaf
Bij het recyclingstation had Wout dus meer reden om gedesillusioneerd te zijn dan ik. Maar hij had er ook meer over nagedacht dan ik. Hij opperde dat het bij de poging tot tongcontact om een oud Tibetaans gebruik zou gaan. Dat zou natuurlijk zo kunnen zijn. Maar wat ik toch ook heb gezien, is dat de Dalai Lama meerdere keren meer intimiteit opzocht dan dat het jongetje bereid was te geven. Juist dat maakt de video voor mij bedenkelijk. Wat Wout ook opperde was het gedrag dat de Dalai Lama vertoonde getuigde van enige mate aan dementie. Bij een leeftijd van zo’n 90 jaar, is dat natuurlijk een reële mogelijkheid. Maar Wout wist ook te vertellen dat er binnen het Tibetaans boeddhisme seksueel misbruik heeft plaatsgevonden. Hij noemde het seksueel misbruik van vrouwen door Namkha Rinpoche (zie Volkskrant). In een reportage van EenVandaag gaat het niet alleen om seksueel misbruik van vrouwen, maar ook van minderjarige meisjes. Telkens gaat het daarbij niet om losstaande incidenten, maar om geïnstitutionaliseerd cultureel en religieus verankerd gedrag. Om seksslaaf van een religieus leider te zijn, heeft zelfs een traditioneel Tibetaanse naam: dakini.
Typisch aan tantra
Het Tibetaanse boeddhisme kent een tantrische traditie. Tantra is daarbij te begrijpen als seks met spirituele of religieuze doeleinden. Volgens het Tibetaans boeddhisme is het van oudsher zo dat alleen mannen zich toegang kunnen verschaffen tot het Nirwana. Vrouwen moeten toch eerst nog eens reïncarneren als man om het Nirwana te kunnen bereiken. Tantrische seks van geestelijke leiders met vrouwen wordt binnen het Tibetaans boeddhisme vooral gezien als een manier waarop geestelijke leiders, monniken hoog in de hiërarchie, het Nirwana kunnen bereiken. De vrouwen die daartoe worden ingezet, zijn slechts middel tot dat doel. Zoals je de schaal van een walnoot weggooit na de noot verorberd te hebben, zo heeft een vrouw geen nut, behalve de tantrische seks die de hoogstaande monnik met haar bedrijft. Ze kunnen hoogstens hopen dat hun karma door hun seksuele diensten verbetert, waardoor ze wellicht als man reïncarneren.
Typisch aan tantrische seksualiteit is dat het de bedoeling is dat de man niet klaarkomt bij penetratie. Klaarkomen betekent namelijk dat de spirituele energie van de man zich in de vrouw ontlaadt. De bedoeling is juist dat de energie van de vrouw door de man wordt opgeslorpt. Daarbij is het zo, dat zolang er geen ejaculatie plaatsvindt, er geen sprake is van geslachtsgemeenschap in de normale betekenis van het woord. Dat betekent dat een geestelijk leider regelmatig vrouwen kan penetreren, en toch celibatair kan leven. Een en ander wordt uitvoeriger uitgelegd in een lezing van Colin Goldner.
Lijfeigenschap
In een andere video plaatst Goldner het Tibetaans boeddhisme tegen een historische achtergrond van lijfeigenschap. Hij beschouwt het Tibetaanse boeddhisme als een regeneratie van het oorspronkelijke boeddhisme terug naar het brahmanisme. Waar het Tibetaanse boeddhisme teruggrijpt op hiërarchische feodale structuren, daar geeft het oorspronkelijke boeddhisme ruimte voor individuele spirituele ontwikkeling.
Verder kent het oorspronkelijke boeddhisme niet echt een godsconcept, terwijl het Tibetaanse boeddhisme misschien nog wel meer goden kent dan het hindoeïsme. Vanuit een atheïstisch standpunt vindt Goldner: hoe minder goden, hoe beter.
Al met al zijn we van de regen in de drup geraakt. Kon het gedrag van de Dalai Lama jegens het jongetje nog worden afgedaan als onhandigheid, of als misverstand, in de EenVandaag-reportage lijkt toch echt sprake van mistoestanden. Goldner maakt het nog erger omdat hij beschrijft dat wat vanuit Westers perspectief misstanden zijn, gelegitimeerd wordt door de Tibetaanse religieuze traditie waar de Dalai Lama deel van uitmaakt.