Naar aanleiding van Nova, 7 september 2009
Het latijnse cultura stamt af van colere waarvan de eerst genoemde betekenis in mijn etymologisch woordenboek is: het land bebouwen. Veel cultuurwetenschappers denken dat ze een sociale wetenschap bestuderen, maar dat berust op een misverstand. Cultuur betekent in eerste instantie hoe mensen de wereld om hen heen bewerken, verzorgen, vormgeven. Toegegeven mensen doen dat in sociaal verband, en ook toegegeven mensen behoren zelf ook tot de wereld die ze bewerken, desalniettemin gaat cultuur om meer dan over de verhoudingen tussen mensen onderling.
Wanneer men zich bedenkt dat waarden en normen een belangrijke rol binnen een cultuur spelen, zou je ook van eco-nomie kunnen spreken: het op een uitgewogen manier (nomie) met de omgeving (eco) omgaan. Boze tongen beweren dat waarden over kwaliteit gaan, waar normen kwantiteit betreffen (of omgekeerd). Wie beide woorden evenwel nader beschouwd, zal moeten toegeven dat zowel waarden als normen over kwantiteit gaan. De waarde van een stuk antiek kun je bijvoorbeeld in euro’s uitdrukken. Ook de snelheidsmeter in uw auto geeft een bepaalde waarde aan. Het begrip norm specificeert welke waarde(n) onder bepaalde omstandigheden als wenselijk wordt beschouwd. Binnen de bebouwde kom mag je niet harder rijden dan 50 km per uur. Mensen die werken in de openbare sector mogen niet meer verdienen dan Balkenende.
In Franse wijnbouw nu, worden de waarden en normen door de klimaatsverandering flink door elkaar gehusseld. De streektypische oplossingen om goede wijn te maken, worden danig op de proef gesteld. Hier en daar zal dat best tot een geschikte nieuwe oplossing leiden. Grosso modo, zo is de voorspelling, zal de wijnbouwcultuur in Frankrijk toch te lijden hebben onder de klimaatsverandering. Over de kwetsbaarheid van culturen gesproken.