Naar aanleiding van Nova, 21 oktober 2009
Ik ben een beetje Scheringa-moe. Hoe zou dat nu komen? Van het begin af aan heb ik weinig waarde gehecht aan de praatjes van eerst Van Goor en toen Scheringa. Dan bemerk je dat die praatjes er ook niet toe doen. Het zijn verkooppraatjes. Scheringa lijkt wel een colporteur die in hun eigen verkooppraatjes is gaan geloven. Net als een colporteur blijkt hij ook moeilijk buiten de deur te werken, zoals bleek uit het herhaaldelijke uitstel dat hij bij de rechter kreeg. Zoals te verwachten was, heeft dat uitstel niet tot een werkbare oplossing geleid. Zinnig waren zijn verkooppraatjes dus niet.
Ik heb me de vraag gesteld waarom Scheringa en Van Goor zoveel weerklank vonden in de media. Echt eloquente sprekers zijn het geen van beiden. Wat beiden wel consequent doen, is het verhaal vanuit hun perspectief vertellen. Je maakt als het ware mee wat zij hebben meegemaakt, en ze laten je ook delen in de verwondering die ze zeggen te hebben ondervonden. Door zodoende het verhaal naar zijn hand te zetten, heeft Scheringa zich heel adequaat in een slachtofferrol weten te manoeuvreren.
Met verwondering heb ik gadegeslagen hoe NOVA in korte tijd van kamp verwisselde en partij koos voor Scheringa en consorten. Pieter Lakeman was al ruim voor zijn optreden bij Goedenmorgen Nederland niet meer welkom in de NOVA studio. Nee, NOVA deed nu zaken met Jelle Hendrickx en die werd binnen de kortste keren bondgenoot van Scheringa op basis van een overeenkomst die DSB per saldo maar weinig zou kosten (ook zonder overeenkomst is het voor een bank profijtelijk om een betalingsregeling te treffen met mensen die anders niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen). Nova volgde Hendrickx in diens keuze voor Scheringa. NOVA ging alleen nog één keer op bezoek bij Lakeman toen deze groot nieuws was, en werd daar overigens hartelijk ontvangen. Hendrickx zal verder wel een beste man zijn, maar in al die keren dat hij bij NOVA zat, heb ik hem niet een keer iets interessants horen zeggen. Lakeman daarentegen heeft ondanks zijn ietwat formalistische uitdrukkingswijze een levendige geest die voortdurend zinnige dan wel geestige opmerkingen voortbrengt.
Een voorspelbare reden die Hendrickx noemt om toch in zee is gegaan met Scheringa is het belang van de werknemers van de bank. Werk, werk, werk! Lakeman neemt dat belang van de werknemers niet mee in zijn overwegingen. Daarmee hanteert Lakeman volgens mij een intelligentere opvatting over wat werk eigenlijk is. Werk impliceert immers dat je iets nuttigs voortbrengt. Klanten volproppen met koopsompolissen is niet nuttig. Zodoende kun je je afvragen of de DSB-bank als geheel wel nuttig werk verricht en of dat werk wel bescherming verdient. Je gaat het oprollen van een roversbende toch ook niet betreuren vanwege de werkgelegenheid die daarmee verloren gaat.
De reportage over het Scheringamuseum van gisteren past overigens uitstekend binnen het slachtofferrol die Scheringa zich heeft aangemeten. Eerst krijg je een buitenproportioneel portret van Scheringa te zien. Vervolgens zijn enkele simpele associaties voldoende: Als het hoofd van Scheringa deel uitmaakt van de collectie, dan is de rest van de collectie blijkbaar zijn lichaam. Als nu die collectie ontmanteld wordt, dan is dat dus alsof Scheringa zelf in stukken wordt gehakt. Scheringa wordt dus geslachtofferd. Scheringa dus als hoge kunst die geslachtofferd wordt om het vuige geld. Scheringa dus geofferd voor het heil van alle DSB-ers, en misschien wel voor alle Nederlanders. Aan NOVA de taak de blijde boodschap te verkondigen. De wederopstanding als filmster of politicus is al aangekondigd, dus de soap kan zijn eerste seizoen afsluiten.