Naar aanleiding van Tegenlicht, 6 februari 2012
De wittebroodweken van het Microkrediet lijken voorbij. Ik voorzag dat al toen ik naar aanleiding van een reportage van Nova op 8 oktober 2009 over de kosten van het koningshuis het volgende opmerkte:
“Maxima werd laatst gevraagd voor een adviseursfunctie bij de VN ten aanzien van microkrediet. Toen het in de publiciteit kwam, was het een en ander al in kannen en kruiken. De VN mag dat dan wel heel chique vinden, zo’n Koninklijke adviseur, het ondermijnt wel het democratische karakter van de VN. Een koninklijk iemand spreek je namelijk niet zo gemakkelijk tegen. Mocht de VN besluiten nemen op het gebied van microkrediet, dan ontkomt Nederland er niet aan dit initiatief ruimhartig te ondersteunen, niet omdat dit de politieke keuze is, maar omdat de regering moeilijk Maxima kan afvallen. Als er verkeerde beslissingen worden genomen, bijvoorbeeld doordat veel leners hun verplichtingen niet kunnen nakomen, dan ziet de regering zich gedwongen om bij te springen, wederom niet vanuit een politieke keuze, maar om Maxima uit verlegenheid te brengen.”
Wat mij opvalt aan de uitzending is dat het niet bij één lening blijft om op gang te komen, maar dat leningen elkaar opvolgen en of, erger nog, dat de ene lening gebruikt wordt om de andere af te lossen. Vanwege de noodzaak hun schuld af te lossen, blijvende mensen gedwongen om allerlei initiatieven te nemen om geld te verdienen. De schuld dient als stok achter de deur om mensen tot productiviteit aan te zetten. Vroeger waren mensen arm maar vrij. Nu zijn ze arm en onvrij. Dat leningen vooral verstrekt worden aan vrouwen, heeft weinig met emancipatie te maken, als wel met het gegeven dat vrouwen gehoorzamer en vanwege de kinderen meer gebonden zijn.
Maar je kunt ook relatief rijk en toch onvrij zijn. Denk maar eens aan al de gezinnen in Nederland waarbij beide partners gedwongen zijn om decennia lang te werken om een torenhoge hypotheek te betalen. Ik zie dat als een moderne vorm van slavernij, bedoeld om mensen in het gareel te houden. Vrijheid wordt daarbij gereduceerd tot keuzevrijheid, wat niet meer is dan dat je zelf je weg mag bepalen binnen de gangen van een doolhof zonder uitgang.