Donderdag 14 maart bezocht ik een lezing van virologe Marion Koopmans. Het ging over toekomstige pandemieën. Koopmans keek ook terug op de coronapandemie. De term oversterfte viel gedurende de lezing in het geheel niet. Bij de gelegenheid tot vragen heb ik die vraag ook niet gesteld, omdat ik een andere vraag meer vond aansluiten bij het thema van de lezing. Na afloop deed zich evenwel bij toeval een gelegenheid voor om Koopmans wel naar oversterfte te vragen. Ze was zo vriendelijk mijn vragen te beantwoorden. Zie het als een mini-interview dat ik met haar heb kunnen houden.
Alarmbellen
Als eerste vroeg ik haar waarom nu nog steeds een aanzienlijke oversterfte bestaat. Daarbij gaat het om 10 tot 15 procent meer sterfgevallen over het totaal aantal sterfgevallen per jaar in Nederland. Ik vroeg ook waarom er vanuit medische hoek zo weinig aandacht wordt gevraagd voor deze aanhoudende oversterfte. Gemiddeld 10 tot 15 procent meer kans om te sterven per Nederlander, zou toch alle alarmbellen moeten doen rinkelen.
Koopmans sprak dit niet tegen. Zoals zij het ziet, is de coronapandemie nog niet ten einde. Tot nog zijn er wereldwijd zo’n 20 miljoen doden, maar daar zal het niet bij blijven. Ze wees erop dat nu ook veel jonge mensen last hebben van de pandemie. Long COVID treft vooral jonge mensen. Of ze nog een mutant verwacht die opnieuw tot veel besmettingen met ernstige ziekteverschijnselen leidt, ben ik vergeten te vragen.
Oorzaken
Ik vroeg Koopmans heel algemeen wat zij zag als oorzaak van de oversterfte. Ze wees allereerst op de gevolgen van de Covidbesmettingen. Zo’n besmetting leidt altijd tot blijvende schade in het lichaam. Die schade is groter naarmate het ziekteverloop ernstiger is. Maar ook bij besmettingen met weinig ziekteverschijnselen, kan er toch blijvende schade ontstaan die uiteindelijk tot vroegtijdig overlijden leidt. Bij heel veel besmettingen waren geen of weinig ziekteverschijnselen. In die gevallen is de gemiddelde blijvende schade gering. Maar door het grote aantal zijn er dan toch genoeg gevallen met ernstige schade om substantieel bij te dragen aan oversterfte.
Daarnaast noemt Koopmans als oorzaak van oversterfte dat mensen minder snel een arts bezoeken. Allereerst was er sprake van uitgestelde zorg. Maar daarnaast zijn er ook veel mensen met gezondheidsklachten die door een toegenomen wantrouwen tegenover de medische stand, minder snel een arts bezoeken. Daar kan ik me iets onder voorstellen. Mij is bekend dat patiënten met ernstige ziekten vaak gebaat bij behandeling in een vroeg stadium. Als dan niet of te laat een arts wordt bezocht, dan leidt dat per saldo tot een grotere kas op overlijden.
Vaccins
Ik vroeg of wellicht ook de vaccins hebben bijgedragen aan de oversterfte. Ik vertelde erbij dat de EMA (European Medicines Agency) onlangs heeft toegegeven dat de mRNA-vaccins die ter goedkeuring zijn voorgelegd, anders zijn geproduceerd dan de mRNA-vaccins die nadien in massa geproduceerd zijn. Bij de in massa geproduceerde vaccins zijn partijen aangetroffen die vervuild bleken met DNA. In die gevallen is niet meer uit te sluiten dat het vaccin het DNA van de gevaccineerde persoon beïnvloedt. Ik noemde ook nog de bevindingen van de in 2023 overleden Duitse patholoog Arne Burkhardt. Die heeft sporen van het vaccin had aangetroffen op plekken door heel hele lichaam, waaronder ook hart en hersenen. Dat zijn organen die niet of nauwelijks regenereren. Het vaccin wordt geacht vanuit de bovenarm haar werk te doen, en zich niet door het lichaam te verspreiden. Koopmans geeft aan bekend te zijn met dat onderzoek. Ze wijst er evenwel op dat tot nog toe niet is aangetoond dat oversterfte onder gevaccineerden hoger is dan onder mensen die besmet zijn door corona. Ik vind dat, eerlijk gezegd, een vreemd argument. Volgens mij bewijst dat helemaal niet dat vaccinatie niet bijdraagt aan oversterfte. Het toont alleen aan dat besmetting zonder vaccinatie dodelijker is dan vaccinatie. Mij lijkt het een zuiverder vergelijking om het effect op oversterfte te bepalen als je gevaccineerden die nooit door COVID-19 zijn besmet, vergelijkt met ongevaccineerden die nooit door COVID-19 zijn besmet. Dan bepaalt het effect van vaccinatie het nettoverschil. Uit het antwoord van Koopmans kon ik niet opmaken of zulk onderzoek ooit is gedaan. Ik weet ook niet of zulk onderzoek op basis van in het verleden verzamelde gegevens nu nog te realiseren is.
Oogkleppen
Suzan van den Hof van het RIVM zegt dat bij het genoemde onderzoek alleen is gekeken naar een verhoogde kans op overlijden tot 2 maanden na vaccinatie aan alles, behalve aan COVID-19. Ze zegt dat binnen die termijn geen verhoogde kans op overlijden is gevonden vergeleken met eenzelfde periode voor vaccinatie. In dat geval kijk je alleen naar de vaccinatieschade op korte termijn, en niet op lange termijn. De schade waar Burkhardt het over heeft, is echter schade op lange termijn. Aan Koopmans legde ik voor dat zo’n patiënt misschien pas 1, 5, of zelfs 10 jaar na vaccinatie komt te overlijden. Bijvoorbeeld door hartfalen. Dan zal de behandelende arts niet kunnen achterhalen of vaccinatie heeft bijgedragen aan het overlijden. Er kan ook niet worden bepaald dat de patiënt zonder die vaccinatieschade langer zou hebben geleefd. Dus als in 2022 en 2023 nog steeds een hoge oversterfte bestaat (terwijl je het tegendeel zou verwachten), dan is het alleszins mogelijk dat die veroorzaakt wordt door vaccinatieschade, zonder dat dit per geval kan worden vastgesteld. Het is eigenlijk niet veel anders als met de schade door lichte Covid-19-infecties. Ook die dragen door de grote aantallen toch bij aan de oversterfte. Dat heeft Koopmans zelf verteld. Ook bij vaccinatie is er sprake van grote aantallen, en het is alleszins denkbaar dat vaccinatie een veel gevallen leidt tot lichte schade. Zodoende kan ook vaccinatieschade substantieel bijdragen aan de oversterfte.
Bij de door minister Ernst Kuipers geïnitieerde zonMw-onderzoeken heb ik sowieso de indruk dat deze dusdanig zijn afgebakend dat nooit te achterhalen is dat oversterfte komt door vaccinatie. Behalve dat 2 maanden na vaccinatie veel te kort is, zijn ook 2022 en 2023 uitgesloten van onderzoek. Ik zie die zonMw-onderzoeken toch een beetje als onderzoek met oogkleppen: onderzoek zo afgebakend dat onwelgevallige resultaten vermeden worden.
Omikron
Tijdens mijn mini-interview met Koopmans bracht ik ook Omikron ter sprake. Ik vroeg of Omikron, achteraf gezien, niet het perfecte vaccin is gebleken. Koopmans vertelde dat Omikron in korte tijd over de hele wereld raasde. 80 procent van alle mensen raakte besmet met Omikron. Koopmans ervoer dat als een heel spannende periode Omikron was dus ontegenzeggelijk zeer besmettelijk. Onbekend was echter hoe ziekmakend de variant zou zijn. Gelukkig bleek de ziekmakendheid van Omikron heel erg mee te vallen. Toch gaat het Koopmans te ver om Omikron als een natuurlijk vaccin te zien. Geheel naar de formule dat de schadelijkheid van een virus volgt uit de combinatie van besmettelijkheid en ziekmakendheid, kan ook van Omikron gezegd worden dat het bijdraagt aan oversterfte, vooral omdat zoveel mensen erdoor besmet zijn. Als ik erin volhard Omikron te omschrijven als het natuurlijk vaccin dat de pandemie beëindigd heeft, dan moet ik daar wel aan toevoegen dat het een vaccin met bijwerkingen is gebleken.