Naar aanleiding van Nova, 19 juni 2009
Als de Iranese samenleving uit zichzelf kan hervormen, dan was afgelopen week het momentum. Zeker toen enkele ayatollahs zich uitspraken voor Mousavi, leek het mogelijk dat het systeem vanuit zichzelf tot inzicht komt. Dat Obama dit momentum niet wilde verstoren, leek adequaat, maar na de toespraak van Khamenei lijken de kansen op een Iraanse perestrojka verkeken.
Inmiddels (zaterdag 20 juli) heeft Obama wederom gereageerd. Hij maakte vooral bezwaar tegen de toon van Khamenei’s toespraak. Dat vind ik een vreemde conclusie. In zijn toespraak verkondigt Khamenei namelijk de meest vreselijke inhoud, op een toon en met een houding van een rustige, wijze geestelijke. Surrealistisch is dat zijn oproep tot bezinning (heel plichtmatig) wordt beantwoord met leuzen als “Dood aan Amerika;” “Dood aan Israël;” “Dood aan Engeland.” Niet bepaald wijze, vergeestelijkte uitspraken.
Wat Khamenei zei, was ook niet erg vergeestelijkt: In bedekte termen dreigde hij dat nieuwe demonstraties met geweld de kop in worden gedrukt; dat leiders van de demonstaties van afgelopen week (waaronder wellicht ook Mousavi) ter dood veroordeeld kunnen worden; dat er geen herverkiezingen komen; en dat er ook geen omvattende hertellingen zullen plaatsvinden. Om deze inhoud nu een kwestie van toon te noemen.
Waarschijnlijk is dat Obama’s cultuur-relativistische benadering toch te soft is, om zoden aan de dijk te zetten: Wij vanuit onze cultuur zijn voor vrijheid en democratie, maar als jullie vanuit jullie cultuur een theocratische dictatuur prefereren, dan is dat ook prima.