Naar aanleiding van Nova, 6 mei 2009
Als je die mensen in hun dorpen in Afghanistan ziet, dan denk je dat je in een film over het oude testament bent terechtgekomen. Wellicht kun je dan ook uit het oude testament afleiden, hoe die mensen het best te benaderen zijn.
Staatsvorming heeft in het oude testament nog maar beperkt plaatsgevonden. De verschillende stammen moeten er op basis van bilaterale afspraken onderling zien uit te komen. Als invasiemacht in Afghanistan kun je daarom ook maar het beste verbonden sluiten met diverse stammen.
Zowel in Afghanistan als in Pakistan heerst de staat niet over het hele land. In het oude testament is er ook geen alomvattende macht en zelfs geen alomvattende lappendeken van macht. Binnen de landsgrenzen bestaat in beide gevallen een soort niemandsland waarvan je nog maar moet afwachten of iemand het claimt en hoe krachtig die claim dan is. In zulk een machtsvacuüm kan de Taliban gedijen omdat ze beschikt over wapens.
De Taliban is heeft een klap van de molen der moderniteit gehad. Zij streven naar staatsvorming in die zin dat zij de stammen wil overheersen. In Afghanistan hebben ze de staatsmacht al in handen gehad. Zelf zijn ze niet echt een stam, maar het is niet onwaarschijnlijk dat ze hun machtsbasis in bepaalde stammen hebben. Via die stammen kun je zelfs indirect onderhandelen met de Taliban, zonder ze te erkennen.
Je zou de Taliban kunnen isoleren door de stammengemeenschappen een officiële status te geven. Dat doe je niet door van stammen een soort provincies te maken, maar wel door bepaalde rechten en plichten op stamniveau te regelen, net zoals wij dit doen voor gezinnen en organisaties. Je moet dan maar accepteren dat die stammen zelf niet democratisch zijn. Dat zijn gezinnen en organisaties overigens ook niet.
Tot zover zou het probleem oplosbaar moeten zijn. Het echte probleem is evenwel Pakistan. Pakistan is geen staat, maar een façade van een staat. Naar India toe profileert Pakistan zich als staat, compleet met kernwapens. Maar in het binnenland vervuld ze toch veel meer de rol van stam onder stammen. Pakistan is immers niet de baas over heel Pakistan en heeft daar vrede mee. Zelfs het leger ambieert niet baas over heel Pakistan te zijn. Gezien hun verleden in Afghanistan, koesteren de Taliban in Pakistan die ambitie wel. Als het althans bij die ambitie blijft.