In een eerder artikel had ik het al over oversterfte. In 2022 is er in Nederland een oversterfte van 14.500 mensen. Maar niet alleen is er was er in 2022 oversterfte. In heel West-Europa inclusief het VK, in de VS en Canada, in Australië en Nieuw-Zeeland en Israël. Dit terwijl na een epidemie meestal juist ondersterfte optreedt, omdat er tijdelijk minder kwetsbaren zijn.
Zowel levensreddend als dodelijk
Maarten Keulemans schrijft 25 april in de Volkskrant dat in oversterfte een mysterie blijft: 6000 zijn in 2022 niet te verklaren door corona en griep. Er is meer onderzoek nodig. Dat er nog nauwelijks onderzoek naar een verband tussen vaccinatie en oversterfte verricht is, komt omdat data voor zulk onderzoek lange tijd niet werd vrijgegeven door RIVM en GGD. Inmiddels zijn data wel beschikbaar en is een aantal onderzoeken naar oversterfte door ZonMw goedgekeurd die van de data gebruik kunnen maken. Het betreft echter alleen maar onderzoek naar oversterfte in 2021. 2022 wordt niet meegenomen. Bovendien is een onderzoek dat meer gericht het mogelijke verband tussen vaccinatie en oversterfte juist afgekeurd. Een deel van de wel goedgekeurde onderzoeken neemt een verband tussen vaccinatie en oversterfte slechts als een van de mogelijke opties mee.
Mijn vrees is dat alleen wordt gekeken of vaccinatie per saldo bijdraagt aan de oversterfte of niet. Het kan echter zijn dat vaccinatie zowel levensreddend als dodelijk kan zijn. Dan is het zaak om het levensreddende effect op oversterfte te onderscheiden van het dodelijke effect. Mijn vermoeden is dat minister Ernst Kuipers dat niet van plan is, maar dat dit pas blijkt als de nu goedgekeurde onderzoeken zijn afgerond. Dat is dus of een jaar of twee. Ondertussen is het wachten op resultaten die waarschijnlijk geen uitsluitsel bieden.
Tegen de achtergrond van deze gedachten, is het goed te bedenken dat onderzoek niet alleen moet worden goedgekeurd en gefinancierd. Ook moet de onderzoeker toegang tot gespecificeerde data verleend worden. Onderzoek dat niet wordt goedgekeurd kan dus niet worden uitgevoerd, ook niet via een andere financiering. Het zijn dus uiteindelijk niet de onderzoekers zelf die beslissen wat wel en niet onderzocht wordt. Het is een mengeling van politieke en commerciële machtsstructuren dat bepaalt wat onderzocht wordt. Om het beestje een naam te geven, spreek ik van het medisch-industriële complex. De overheid heeft een dikke vinger in de pap.
Wetenschappelijk onderzoek is dus geen vrije markt. De mainstream media prikken daar echter niet doorheen, zeker niet wat betreft de pandemie. Enerzijds wordt gedaan alsof wetenschappers volstrekt autonome wezens zijn, die volledig vrij in hun gedachten zijn. Anderzijds leunen de mainstream media sterk op wat gangbaar is in de wetenschap. Juist mensen die zowel aan wetenschappelijke als bestuurlijke touwtjes trekken krijgen het woord. Als zij het dan niet over oversterfte willen hebben, dan verschijnt dat thema ook niet, of slechts sporadisch in relativerende zin, in de mainstream media. Om dan toch aandacht te vragen voor oversterfte voelt dan aan, alsof je aan een dood paard zit te trekken.
Onderzoek zonder gespecificeerde data
Ook zonder gespecificeerde data kan onderzoek worden gedaan naar een mogelijke correlatie tussen vaccinatie en oversterfte. Uiteraard is een correlatie nog geen oorzakelijk verband. Wel is het zo dat elk oorzakelijk verband leidt tot een correlatie. Een correlatie doet dus wel degelijk een oorzakelijk verband vermoeden. In de sociale wetenschappen is het overigens vrij normaal te werken met correlaties, zonder dat daar een oorzakelijk verband aan te koppelen is.
De kans bestaat dus dat als de onderzoeken over een of twee jaar zijn afgerond dat dan nog steeds geen duidelijkheid bestaat over een mogelijk oorzakelijk verband tussen vaccinaties en oversterfte.
Ronald Meesters en Wouter Aukema publiceerden in februari 2023 een studie waarin ze het gebrek aan data omzeilden op basis van een statistische methode (Bayesiaanse analyse). Jan Bonte legt algemeen begrijpelijk Nederlands uit:
“De elegantie van de methode is gelegen in het feit dat de analyse uitgevoerd is op objectieve data, waarover geen discussie mogelijk is. Bovendien gaat het om een korte periode en is de analyse enkel gebaseerd op schommelingen in sterfte binnen die periode in samenhang met het aantal vaccinaties. Ik kan geen andere factor bedenken die de waargenomen fluctuaties in deze periode beter zou kunnen verklaren.”
Het onderzoek beperkt zich tot de periode van de najaarscampagne in 2022. In die periode waren er in totaal 28.234 sterfgevallen. Uit de analyse blijkt dat het scenario waarbij 1250 mensen sterven als gevolg van vaccinatie het beste past bij de data. Dit scenario verklaart de data maar liefst 164 keer beter dan dat niemand sterft door vaccinatie.
Overigens staat buiten kijf dat vaccinatie tegen corona dodelijk kan zijn. Het gaat erom of het aantal sterfgevallen als gevolg van vaccinatie zo groot is dat het meetbaar bijdraagt aan de oversterfte. Dat er 1250 mensen meer sterven als gevolg van vaccinatie, is trouwens niet strijdig met de uitspraak dat vaccinatie tegen overlijden beschermt. Vaccinatie kan dus per saldo levensreddend zijn, terwijl er toch de nodige mensen aan vaccinatie sterven. Probleem is dat we niet weten hoeveel mensen aan vaccinatie sterven. Zonder data per patiënt kun je niet gaan turven: wie is er aan vaccinatie overleden. Het onderzoek van Meesters en Aukema geeft weliswaar geen uitsluitsel, maar wel een indicatie. Wat je zou willen is onderzoek op basis van geanonimiseerde data per patiënt. Dat onderzoek laat echter op zich wachten. En vraag is vervolgens of het onderzoek wel onderscheid maakt tussen een levensreddende en een dodelijke werking van mRNA-vaccinatie.
Met timmermansoog op zoek naar patronen
Waar onderzoek ontbreekt of nog ontoereikend is, kan het geen kwaad als een ter zake deskundig iemand met een timmermansoog naar de bestaande, openbare data kijkt. Dat deed Immunoloog Theo Schetters. Zijn bevindingen deelde hij op een Internationale Covid Conferentie georganiseerd door een aan kritische Europarlementariërs. Behalve de video, die enigszins onscherp is, heb ik ook een hand-out van de presentatie van Schetters bekeken.
In Nederland zijn de vaccinaties voor ouderen in verpleegtehuizen in slechts korte tijd gezet. Als vaccinatie leidt tot sterfte dan wordt dat daardoor des te beter zichtbaar in de sterftecijfers.
Eerst laat Schetters zien dat het aantal infecties is te meten via het rioolwater. In Nederland is dat verder onomstreden, maar in andere landen is die meetmethode minder bekend. Dan laat hij zien dat sterfte aan corona onder ouderen in verpleegtehuizen over de hele pandemie hetzelfde patroon volgt dan sterfte aan corona onder de hele bevolking: de pieken en de dalen in de sterfte aan corona lopen parallel in de tijd. Ook dat is verder onomstreden. Weliswaar zijn er per leeftijdscategorie verschillen in absolute en relatieve aantal sterfgevallen. Pieken en dalen volgen echter hetzelfde tijdspatroon.
Dan laat Schetters zien dat over 2022 in verzorgingshuizen heel weinig mensen stierven aan corona, terwijl de metingen van het rioolwater laten zien dat er toch heel veel infecties waren. Dat was omdat in 2022 vooral Omikron rondwaarde. Dat bleek een zeer besmettelijke en tegelijkertijd weinig ziekmakende variant te zijn. Ook voor andere leeftijden geldt dat Omikron niet tot veel sterfgevallen leidt. Ook dit is allemaal algemeen bekend, en dus geen verrassing.
Dan kijkt Schetters naar het grillige patroon van sterfte in Nederland in 2022 dat vooral bepaald wordt door sterfte onder ouderen, en vergelijkt dat met het patroon in het aantal vaccinaties. Daarbij is het zo dat in het voorjaar van 2022 alleen maar 60-plussers in aanmerking kwamen voor vaccinatie. Schetters constateert dat een piek in de sterfte in het voorjaar, samenvalt met een piek in het aantal vaccinaties, waar alleen 60-plussers voor in aanmerking kwamen. Hij constateert een correlatie tussen vaccinatie en sterfte.
In het najaar was er weer een vaccinatiecampagne. Waar in het voorjaar vooral Pfizer ingezet werd was dat in de herfst een bivalent vaccin, meestal Moderna. Deze keer kon iedereen vanaf 12 jaar zich laten vaccineren. Ook nu weer is zichtbaar dat het aantal sterfgevallen tegelijk piekt met het aantal verstrekte vaccinaties. Als zowel het aantal vaccinaties als het aantal sterfgevallen al daalt, raakt de correlatie verstoord. Ondanks het dalend aantal vaccinaties tegen corona, stijgt dan het aantal sterfgevallen. Dat stijgend aantal sterfgevallen op dat moment, is volgens Schetters echter te verklaren door een opkomende influenza-epidemie.
Correlatie of causaal verband?
Schetters begrijpt dat een correlatie nog geen causaal verband is. Hij voert echter redenen aan waarom de correlatie toch een causaal verband doet vermoeden:
“It is temporally associated which means that as soon as they start vaccinating you see this. Second, it is dose-dependent; the more vaccinations are given, the more people die. Third, it is repeatedly found; we found it in every vaccination campaign. What I have shown you are two vaccination campings, one in spring-summer and one in autumn. So, it is independent of season. A very important argument, I think, is that you cannot explain this by any other cause. I do not know what kind of other cause I have to imagine that can explain this result. It is described in different countries.”
Op het punt dat oversterfte in 2022 ook in andere landen speelt, wil ik een volgende keer nader ingaan. Als in diverse landen een correlatie is gevonden kan worden tussen vaccinaties en sterfte, dan betekent dit dat de samenhang geen toeval is, en ook niet afhankelijk is van specifiek Nederlandse omstandigheden.