Naar aanleiding van Nova, 5 augustus 2009
Grappig was hoe die Oost-Duitse arts het uiteindelijke communistische ideaal anno 2009 niet meer door haar strot kreeg. De reden is misschien dat Marx nooit het mechanisme heeft uitgelegd, waarmee dat ideaal – produceren naar kunnen, consumeren naar behoefte – te bereiken is.
Adam Smith had dat ten aanzien van zijn ideaal wel gedaan. Hij legt immers uit hoe vraag en aanbod ervoor zorgen, dat de behoeften binnen een samenleving zo goed mogelijk bevredigd worden tegen zo laag mogelijke kosten. Hij legt uit dat als s iedereen zijn eigenbelang nastreeft, het belang van de samenleving als geheel het beste gediend is.
Marx daarentegen legt niet uit hoe het in een communistische samenleving zo kan zijn dat iedereen produceert naar kunnen, en consumeert naar behoefte. Toch is het als ideaal zo gek nog niet, zeker als men zich bedenkt dat produceren naar kunnen ook een behoefte vertegenwoordigd.