Als reactie op het artikel in NRC van J.P. Balkenende met als titel Sterker uit de crisis met Rijndeltamodel heb ik volgende reactie geschreven:
Marktfalen bestaat niet
De doorgeschoten markt is geen marktfalen maar menselijk falen, zegt de minister-president. Hij gebruikt hier een variatie op de tegenstelling technisch falen en menselijk falen. Van technisch falen wordt gesproken als de constructie niet deugt. De premier zegt dus dat de constructie van de markt voorafgaand aan de crisis wel deugde. Daar ben ik het niet mee eens. Vanuit de VS is een vorm van hyperkapitalisme overgewaaid, die grote jongens, zoals multinationals geen haarbreed in de weg legt. Bekend zijn de belastingverlagingen onder president Bush, maar ook de versoepelingen van de financiële spelregels onder Greenspan. De bonuscultuur is ook een uitvloeisel van dit type beleid. Nu kun je wel zeggen dat het beleid dat tot de crisis heeft geleid ook mensenwerk is, maar dan wordt de tegenstelling marktfalen – menselijk falen betekenisloos. Dan is elk falen menselijk. Dan bestaan marktfalen en technisch falen gewoonweg niet.
Crisis als afkickkliniek
Premier Balkenende stemt in met Ferguson als deze concludeert dat juist de continue vernieuwing van financiële producten heeft bijgedragen aan economische groei. Zeker heeft de financiële bubbel geleid tot economische expansie, maar betekent dat nu dat je op dezelfde voet verder moet na de crisis? Het is als popartiesten in een afkickkliniek die tot de conclusie komen dat ze hun succes toch aan de drugs te danken hebben. Je kunt dus raden wat ze gaan doen als ze, eenmaal een beetje opgeknapt, de kliniek verlaten. Pleit Balkenende er ook voor maar weer stevig aan de financiële derivaten te gaan, zodra het ergste van de crisis achter de rug is? Lijkt me geen duurzame keuze.
Echte innovatie komt van eigenwijze dreutels
In het kader van ondernemend werknemerschap wil de premier zzp-ers helpen. Zzp-ers zijn meestal voormalige werknemers die hun werknemerschap hebben opgegeven omdat ze meenden op de vrije markt meer voor hun diensten te kunnen vangen. Nu het met die vrije markt even tegenzit wil de minister-president die arme zzp-ers de hand boven het hoofd houden. Persoonlijk ken ik legio doctorandussen, ingenieurs, zelfs doctoren die jaar in jaar uit werkloos thuis zitten. Mensen dus met een goed stel hersenen. Niemand die eens komt praten over wat voor hen nu geschikt werk zou zijn. Als voor hen nu eens constructies bedacht zouden worden, waarmee zij zich, tot op zekere hoogte naar eigen, inzicht, nuttig konden maken, dan zou de samenleving daar uiteindelijk meer baad bij zijn, dan werkverschaffing aan zzp-ers zodat zij hun tophypotheek kunnen afbetalen. Echt originele ideeën komen namelijk niet voort uit gestroomlijnde organisaties waar iedereen elkaar nakakelt. Ook niet als deze werknemers als zzp-er worden ingehuurd. Juist dan praten ze hun opdrachtgever(s) naar de mond. Echte innovatie komt van eigenwijze dreutels die moeite hebben om binnen zo’n gestroomlijnde organisatie te functioneren. Die zou je eens moeten subsidiëren, of op zijn minst faciliteren. Daar zou zelfs Adam Smith niets op tegen hebben.