De Russen dreigen Bachmoet na een lange strijd te veroveren. Waarom toch die lange strijd om dit op zich niet erg belangrijke stadje? Dat geldt zowel voor de Russische als de Oekraïense strijdkrachten. Nu schijnt Bachmoet een soort infrastructureel knooppunt te zijn. Ook bevindt zich bij Bachmoet een enorm mijnencomplex dat belangrijk kan zijn, bijvoorbeeld als opslagplaats van munitie en wapentuig. Maar dan nog, waarom concentreert zich zulk een groot deel van de strijd rond Bachmoet?
Demilitarisering
Om die vraag te beantwoorden, is het allereerst van belang te beseffen dat Bachmoet in dat opzicht niet uniek is. Waarom is er in de Eerste Wereldoorlog zo hard vochten rond het Belgische Ieper en het Franse Verdun? Om dat te begrijpen dien je nog verder terug te gaan in de geschiedenis, waar veldslagen vaak plaatsvonden op vooraf afgesproken plaatsen. Het woord ‘veldslag’ alleen al, zegt dat het daarbij om plekken ging van ondergeschikt belang. Een beetje alsof je kinderen zegt: ga buiten spelen.
In een oorlog gaat het uiteindelijk om het veroveren of verdedigen van gebied. Maar een belangrijk middel daartoe, is het verzwakken van de tegenstander. Daarbij kan het ook nog zo zijn dat het verzwakken van de tegenstander een uiteindelijk doel is. De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin heeft bijvoorbeeld gezegd dat hij Rusland dermate te willen verzwakken dat het land het nooit meer in zijn hoofd haalt weer een ander land binnen te vallen. De Russen hebben al kort na de invasie gezegd dat hun doel denazificatie en demilitarisering is. Ook dat is geen gebiedsuitbreiding, hoewel Rusland inmiddels haar grondgebied wel heeft uitgebreid.
Nu is denazificatie een doel waar verschillend over gedacht kan worden. Die discussie is ingewikkeld, en wil ik nu niet aangaan. Dat neemt niet weg dat vanuit demilitarisering bekeken, gezegd kan worden dat Oekraïne over bijzonder strijdlustige en vechtbekwame legereenheden kennen met een van huis uit strekte nationalistische motivatie. Demilitarisering betekent in die zin dat Rusland het Oekraïense leger wil verzwakken of zelfs uitschakelen, met daarbij een speciale focus op de fanatiekste en vechtbekwaamste onderdelen van dat leger. Als je die legeronderdelen dan als nazistisch kwalificeert, dan is denazificatie een onderdeel van demilitarisering. Daarmee is dan niet gezegd dat denazificering beperkt blijft tot demilitarisering.
Gehaktmolen
De invasie van de Russen in Oekraïne begon ermee dat Rusland zich overnam met betrekking tot gebiedsverovering. Vervolgens veranderde Rusland van tactiek, in die zin dat ze zich uit gebieden rond Charkov in het noorden, en Cherson in het zuiden hebben teruggetrokken. Dat terugtrekken wordt vaak afgeschilderd als Oekraïense overwinning. Ik herinner me echter een Oekraïense militair dat de terugtrekking zo snel ging dat het Oekraïense leger niet met hetzelfde tempo kon oprukken. Dat wijst er al dat het terugtrekken geen gevolg van strijd was. Vervolgens heeft de strijd zich vooral geconcentreerd rond Bachmoet. Bachmoet is daarbij als bijnaam de gehaktmolen (meat grinder) gekregen. Daarmee is bedoeld dat in de strijd rond Bachmoet veel soldaten sneuvelen, of gewond raken.
Vraag is nu aan welke kant de meeste slachtoffers vallen. In de Westerse media is het beeld ontstaan dat vooral de Russische soldaten van de zogeheten Wagnergroep massaal sneuvelen. Aan de Oekraïense zijde zou het aantal slachtoffers veel minder zijn. Op die inschatting zou ook de inzet van wapens door het Westen gebaseerd zijn, hoorde ik laatst een Duits politicus bevestigen. Westerse politici wekken naar het publiek toe graag de indruk dat Oekraïne aan de winnende hand is. ‘Oekraïne moet winnen’, is een slagzin die alsmaar herhaald wordt. Het feit dat Bachmoet nu valt, past natuurlijk helemaal niet in dat verhaal. Maar dan nog wordt gesteld dat de strijd rond Bachmoet de Russen meer verlies heeft opgeleverd dan de Oekraïeners.
Artillerie
Uit andere bron verneem ik dan weer dat de Russen helemaal niet zo kwistig omspringen met hun eigen soldaten als vaak beweerd, en dat er juist veel meer Oekraïense soldaten sneuvelen. Het totaal aantal gesneuvelde Russische soldaten zou tussen de 10 en 20 duidend liggen. Dat wordt dan verklaard uit het feit dat Rusland wat betreft artillerie (geschut, kanonnen) over een geweldige overmacht beschikt. Inmiddels zijn er al berichten dat het Oekraïense leger wordt aangevuld met hele jonge en hele oude manschappen. Dat wijst erop dat Oekraïne er moeite mee heeft de soldaten op het slagveld aan te vullen. Dat is funest omdat een tekort aan soldaten niet zomaar kan worden aangevuld.
Daarbij komt dat er ook een tekort is aan wapens en munitie. Dat het Westen na ellenlange discussie overging tot het leveren van tanks, heeft er mee van doen dat de Westerse artillerie-voorraden uitgeput raken. En wilde dat leveren van tanks ook nog helemaal niet vlotten. Toen werd de vlucht naar voren gekozen, met Mark Rutte voorop, door F-16-gevechtsvliegtuigen te willen leveren, met alle gevaar voor escalatie. Die optie is inmiddels alweer teruggeschroefd tot het voorzien van oude MIG-gevechtsvliegtuigen van Westerse bommen. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd als gedaan. Het is een beetje alsof je moderne software wil laten lopen op computers uit de jaren 90.
China
Ondertussen ziet het ernaar uit dat het met die Westerse wapenleveranties wel zo’n beetje gedaan is, en Oekraïne de oorlog gaat verliezen. Wat dat gaat betekenen, is aan de Russen. Op het moment dat het Oekraïense leger is verslagen, is gebiedsuitbreiding veel gemakkelijker te bereiken. Zo kan de strijd om Bachmoet indirect toch leiden tot gebiedsuitbreiding. Of, en hoeverre de Russen daarvoor kiezen, zal de toekomst uitwijzen. Wil Rusland het onderste uit de kan, of laat Rusland ook nog wat aan het Westen over? Daarbij is Rusland ook afhankelijk van hoe zijn bondgenoten – ik denk daarbij op de eerste plaats aan China – zich een vrede voorstellen.
Wat ik zou willen adviseren: trek niet te veel conclusies uit het feit dat het front zich de afgelopen tijd nauwelijks heeft verplaatst. Dat betekent niet dat de krachtsverhoudingen ongewijzigd zijn. Wat Rusland afgelopen maanden heeft gedaan is vooral het Oekraïense leger verzwakken verkleinen. Van wapens kun je nog zeggen dat die uit het Westen kunnen worden aangeleverd, hoewel dat inmiddels allesbehalve soepel verloopt. Als er echter Oekraïense soldaten door Westerse soldaten worden aangevuld, dan heb je een derde wereldoorlog. Ik hoop maar dat dit voor iedereen een brug te ver is, maar zeker daarover ben ik allerminst.