Naar aanleiding van Buitenhof, 17 oktober 2010
Natuurlijk is de Islam behalve een religie ook een ideologie. Wie zich ook maar een beetje heeft bezig gehouden met religie, weet dat religieus en wereldlijk gezag bij veel religies oorspronkelijk in één hand liggen. Van het christendom bestaan interpretaties dat Jezus Christus weldegelijk ook naar wereldlijk gezag streefde. Van Mohammed is bekent dat hij niet enkel streefde naar wereldlijk gezag, maar daar ook over beschikte. Naema Tahir maakte in discussie met Bolkestein terecht duidelijk dat het juist deze veelzijdige Mohammed is die moslims inspireert. Ze maakte ook duidelijk dat een politieke agenda niet enkel gedragen wordt door een handje vol terroristen, maar dat er onder bredere lagen moslims een superioriteitsgevoel bestaat, dat samengaat met de gedachte dat de Islam eens de heersende kracht in de samenleving wordt. De vraag, hoe daarmee om te gaan.
Vanuit liberaal oogpunt opperde Bolkestein dat het gedrag van moslims conform de wet dient te zijn. Wat evenwel als diezelfde wet in de toekomst wordt omgebogen richting sharia, omdat de democratische macht van moslims door demografische ontwikkelingen aanzienlijk is toegenomen? Tahir pleitte voor een fundamentele religiekritiek, waarbij ook de heiligheid van de koran ter discussie gesteld dient te worden. Nuttig, maar of je daarmee de gelovigen bereikt?
Hoewel ik niet tegen de voorstellen van zowel Bolkestein als Tahir ben, vrees ik dat beide opties wel eens onvoldoende kunnen zijn. Dat komt omdat beide opties te zeer ervan uitgaan dat je de islam kunt bestrijden enkel door je aan je eigen principes te houden. Dat nu is in essentie een rationalistisch, modernistisch standpunt. Tegenover dit modernistisch standpunt stel ik een conservatief standpunt. Maar dan doemt de vraag op: Wat is nu eigenlijk conservatief?
Met Syp Winea ben ik het oneens dat conservatisme overeenkomt met politiek rechts. Ook betekent conservatief niet dat er niet gewerkt kan worden aan hervormingen of vooruitgang. Volgens mij kun je als experimenteel wetenschapper of experimenteel kunstenaar, jezelf best conservatief noemen. Als conservatief kun je ook hippe kleren dragen. Eigen aan het conservatisme is volgens mij, dat je er niet vanuit gaat dat je de principes waarop de (maatschappelijke) werkelijkheid berust, zondermeer kunt doorgronden. Zo bezien behelst conservatisme een kritische houding tegenover welke ideologie dan ook.
Als je dan een probleem traceert, zoals in dit geval de verspreiding van de islam in Europa, dan erken je dat er geen enkelvoudige strategie bestaat om deze ontwikkelingen aan te pakken. Dan erken je dat die ontwikkelingen langs meerdere wegen, op basis van meerdere principes aangepakt dienen te worden. Principes wel die ieder voor zich voldoen aan voorwaarden van humaniteit en rechtsstatelijkheid. Dat dus weer wel.