Onder de oude theorie over het opblazen van Nord Stream, versta ik de theorie van Seymour Hersh van 8 februari 2023. Heel oud is die theorie dus niet, Al een maand later is er een nieuwe theorie. De vraag is echter of de nieuwe theorie dichter bij de waarheid is. Of dient de nieuwe theorie vooral om de oude theorie naar de achtergrond te dringen. Of wil het Westen stoppen met wapenleveranties?
VS of Oekraïne?
Ook al is de theorie van Hersh niet of nauwelijks besproken is in de belangrijkste Westerse, toch werkt ze onder de oppervlakte door.
De theorie van Hersh houdt in dat de VS met hulp van de Noorwegen Nord Stream heeft opgeblazen. De grootste aandeelhouders in Nord Stream zijn Rusland en Duitsland. Nederland participeert ook voor een half miljard in Nord Stream. Als de VS en Noorwegen dus de pijpleidingen hebben opgeblazen, dan betekent dit dat NAVO-leden elkaar onderling bestoken. Daarmee wordt de NAVO als geheel bedreigt. Het onderlinge vertrouwen dat nodig is om elkaar te beschermen tegen een externe dreiging, is namelijk geschonden.
De nieuwe theorie zoals die in de New York Times en in Die Zeit besproken wordt houdt in dat de aanslag is gepleegd door een 6-tal personen met pro-Oekraïense sympathieën die echter niet gelieerd hoeven te zijn aan de Oekraïense overheid, en zelf geen Oekraïners hoeven te zijn. Uitdrukkelijk wordt daarbij gezegd dat het ook Russen kunnen zijn die Oekraïne steunen.
Van doodzwijgen naar wegzetten
Nieuwsuur bericht op 7 maart wel over de nieuwe theorie, maar laat de theorie van Hersh ook nu weer onvermeld. Op 8 maart wordt de theorie van Hersh voor het eerst genoemd, maar zonder die verder die bespreken weer snel terzijde geschoven:
“Een maand geleden komt de Amerikaanse journalist Seymour Hersh met het verhaal dat de aanslag het werk zou zijn van de Amerikanen. Hersh wordt nauwelijks serieus genomen en het verhaal verdwijnt al snel naar de achtergrond.”
Dat niemand de theorie van Hersh serieus neemt, klopt niet. De theorie van Hersh is besproken in de VN-veiligheidsraad door niemand minder dan Jeffrey Sachs en Ray Mc Govern. Wel is het zo dat de Westerse media, waaronder ook Nieuwsuur de theorie van Hersh hebben doodgezwegen, en deze nu summier en afwijzend noemen, nu er een alternatieve theorie is opgedoken.
Het Duitse ZDF reageert in een reportage zien van een klein half uur op een vergelijkbare manier. Daar wordt de theorie van Hersh besproken zonder diens naam te noemen. Ook wordt de theorie afgedaan als complottheorie:
“… wir erinnern uns, Russland hat in der Vergangenheit den USA und Großbritannien vorgeworfen hinter diesen Sabotageakten an den Nord Stream Pipelines zu stecken. Dass haben die USA mit Entschiedenheit zurückgewiesen. Vor einigen Wochen hat auch ein amerikanischer ehemaliger Starjournalist, der jetzt eher als Blogger mit Verschwörungstheorien unterwegs ist, eben auch diese Theorie verbreitet dass die USA auf Befehl von Präsident Joe Biden diese Anschläge verübt hätte hätten. Das hat das Weiße Haus ganz empört und entschieden.”
Alternatief niet overtuigend
Tergelijkertijd blijkt uit die reportage dat de nieuwe theorie niet erg overtuigend is. In het verdere verloop van de reportage wordt fregattenkapitein Göran Swistek om een oordeel gevraagd. Die zegt:
“Für mich klingt das jetzt noch gar nicht überzeugend. Man hat keine Fakten bisher in den Berichten die wir heute vernommen haben, geliefert. Viel mehr hat man neue Spekulationen über die Urheberschaft aufgemacht. (…) Angefangen von pro-ukrainischen Gruppen, vielleicht auch russischen pro-ukrainischen Gruppen, bis hin zu einer false flag Operation wurde da vieles aufgeführt und genannt. Das wurde leider nicht mit irgendwelchen beweisen untermauert.”
Ook betwijfelt Swistek dat een kleine groep de operatie georganiseerd kan hebben. Een dergelijke operatie kan eigenlijk alleen door een staat worden uitgevoerd, waarbij Swistek nog bedenken heeft dat Oekraïne daartoe in staat zou zijn. Dat alleen een staat de aanslagen georganiseerd kan hebben, is overigens uit vele kanalen te horen. Dat werd al gezegd toen Rusland werd aangewezen als dader. Hersh zegt dat ook. En in de genoemde reportage van Nieuwsuur wordt het opnieuw naar voren gebracht door kenner inlichtingendiensten Ben de Jong:
“De kans lijkt me heel klein dat het een groep is die niet op de een of andere manier met een staat of een geheime dienst of iets dergelijks is gelieerd.”
Als het inderdaad zo is dat er een staat achter zit, betekenend dat nog niet dat de desbetreffende staat ook erkent iets met de aanslag van doen te hebben. In de theorie van Hersh wordt zelfs de Amerikaanse versie van de Commissie Stiekem omzeilt door geen speciale eenheden in te zetten. Dus als de Amerikaanse regering of de Oekraïense regering alle aantijgingen aan hun adres van de hand wijzen, is dat nog lang geen overtuigend argument.
Duitse goedkeuring
President Biden en bondskanselier Scholz hebben elkaar kortgeleden nog in Washington ontmoet, zonder dat duidelijk werd wat er nu eigenlijk besproken is. Nu verschijnt er in de Amerikaanse en Duitse pers het bericht dat de aanslag op Nord Stream vanuit pro-Oekraïense hoek is gepleegd. Die theorie, hoe summier ook, wordt bevestigd door het Duitse openbaar ministerie. Georg Heil, onderzoeksjournalist voor de ARD, zegt hierover:
“Er zou afgelopen herfst al een tip zijn gekomen van een buitenlandse inlichtingendienst dat mogelijk een Oekraïense commandogroep achter de actie zat.”
Juist omdat de theorie nog lang niet overtuigend is, kun je daarom afvragen waarom de theorie juist nu openbaar wordt gemaakt: waarom niet eerder, waarom niet later. Een mogelijke verklaring is dat de Amerikaanse regering last begint te krijgen van de theorie van Hersh die, hoewel ze wordt doodgezwegen in de mainstream media, toch doorsijpelt bij eenieder die zich breder geïnformeerd. Het is nogal ondermijnend voor het vertrouwen als de VS ervan verdacht wordt de aanslagen gepleegd te hebben. Omdat ontkennen en doodzwijgen niet genoeg meer is, is ervoor gekozen om met een alternatieve theorie te komen, die ook nog bevestigd lijkt te worden door Duitsland, een land dat de reputatie heeft betrouwbaar te zijn. Zou dat hetgeen zijn wat Biden van Scholz gevraagd heeft tijdens hun onderhoud zonder persconferentie?
Drie mogelijkheden
Ik zie eigenlijk drie mogelijkheden waarom men nu met een alternatieve theorie is gekomen. Laat ik beginnen met de onschuldigste.
1.
De VS heeft de aanslag niet gepleegd, maar begint zoveel last te krijgen van de beschuldiging van Hersh dat ze besluiten bekend te maken dat Oekraïne ervan verdacht wordt het gedaan te hebben, ook al heeft dat ook zijn nadelen. Als Oekraïne het gedaan heeft, dan is immers te verwachten dat de bereidheid om Oekraïne te blijven ondersteunen met wapens verder afneemt. Met de levering van Leopard-2 tanks hebben we al gezien dat het enthousiasme om steeds opnieuw de wapenleveranties op te schalen toch al tanende is.
2.
De tegenovergestelde optie is dat de VS het wel heeft gedaan, en Oekraïne dus niet. Om de schuld dus van zichzelf af te wenden, wijst de VS een onschuldige aan als dader. Daarbij kan als overweging gelden dat vooral geen NAVO-lid mag worden aangewezen, omdat dit het onderlinge vertrouwen tussen NAVO-leden zou ondermijnen. Dus kiest men ervoor Oekraïne aan te wijzen. Een ander argument zou kunnen zijn dat het beschuldigen van Oekraïne dient als alibi om zich terug te trekken uit een strijd die toch al verloren lijkt. Het lukt het Westen niet om Oekraïne van voldoende wapens en munitie te blijven voorzien. Bovendien zijn er inmiddels al zoveel Oekraïense soldaten gedood of op een andere manier uitgeschakeld dat het niet meer lukt de troepen aan het front aan te vullen met vechtbekwame soldaten. Omdat de oorlog dus toch een verloren zaak is, zoekt de VS naar een aftocht zonder al teveel gezichtsverlies. Overigens is ook beiden mogelijk: Oerkraïne heeft de aanslag gepleegd, én de VS gebruikt dit feit om een toch al verloren oorlog te eindigen.
3.
Een derde mogelijkheid is dat de Amerikaanse regering weliswaar weet dat ze de aanslagen op Nord Stream niet gepleegd hebben, maar dat ze zoveel last hebben van de beschuldiging van Hersh, dat ze de schuld afschuiven op Oekraïene hoewel dat land het niet gedaan heeft. Die mogelijkheid lijkt me eerlijk gezegd onwaarschijnlijk. Dan was toch te verwachten dat er meer is ingezet om Hersh theorie onderuit te halen. Met de waarheid aan je kant en met veel detailkennis van binnenuit, zou dat waarschijnlijk ook niet zo moeilijk zijn geweest. Het feit dat niet vol is ingezet op de ondeugdelijkheid van Hersh theorie, doet vermoeden dat de theorie helemaal niet zo ondeugdelijk is.