Het eerste fragment dat de voormalige eerste minister van de federale staat België in de laatste uitzending van Zomergasten 2011 toonde, was een naar eigen zeggen cruciaal fragment uit de speelfilm Novecento van Bertolucci uit 1976. Het fragment bevatte een uitleg van een plaatselijke fascistische voorman over het communisme. Hij vergelijkt het communisme met een jong poesje. Hij zegt: “Communisten zijn slim. Ze spelen op je gevoel. Net als dit poesje. Het speelt in op je gevoel. Communisme is een ziekte. Het kan de wereld vernietigen. Als dit poesje communisme heeft, moet je het niet als ’n poesje zien. Dan moet je aan alle poezen in de wereld denken. Je moet ze beschermen. Je moet al die poesjes beschermen. Je moet naar dat poesje kijken en zeggen: Dat is geen poesje, dat is een communist. En die moet je vernietigen.”
Nu gaat het Bertolucci niet om een discussie tussen harde en zachte heelmeesters. Als communist wil hij het communisme helemaal niet bestrijden, maar wil hij juist dat het zich verspreidt en hij heeft ook goede hoop dat het zich verspreidt. In die zin is hij het dan ook eens met de analyse van die fascistische voorman, met dat verschil dat hij de verspreiding van het communisme als positief beoordeeld en niet als ziekte. Hij ziet juist het kapitalisme als een ziekte met fascisme als uitwas. Aan het eind van de film suggereert Bertolucci dat het fascisme nooit definitief overwonnen is zolang het kapitalisme nog bestaat. Hij laat de plaatselijke communistenleider tijdens een soort volkstribunaal uitleggen: “Luister kameraden. Fascisten komen niet vanzelf in één nacht op zoals paddenstoelen. Nee, ze zijn de vrucht van de bezittende klasse. De uitvinding van de meesters. Ze verdienden dank zei hen zoveel geld dat ze niet meer alles konden uitgeven. Dus hebben ze de oorlog bedacht.” Het lijkt hem te spijten dat na de oorlog geen korte metten is gemaakt met het kapitalisme.
Dat liberaal (VLD is een soort VVD) Guy Verhofstadt een film met een communistische ideologie als keuzefilm kiest, vindt ik tot daaraantoe. De filmgeschiedenis kent wel meer filmische hoogstandjes die ideologisch van geen kan deugen. Dat hij deze film evenwel aanbeveelt met nauwelijks enig kritisch commentaar, verwondert me bovenmatig. In mijn ogen verkondigt de film een dogmatisch communistisch standpunt waarbij nota bene de liberalen (kapitalisten) als oorzaak van het fascisme worden weggezet. Toch noemt Verhofstadt noemt de film een goede samenvatting van de eerste helft 20ste eeuw en een perfect epos. Bestaat er volgens Verhofstadt wel nog een verschil tussen dogmatisch communisme en liberalisme?